مشخصات کلی عملیات:

نام عملیات:کربلای4

منطقه عملیاتی: غرب اروند رود(جنوب خرمشهر)

زمان:3/10/65 ساعت 22:30 دقیقه

رمز: محمد رسول الله

به طور کلی محدوده عملیاتی کربلای4 در قسمت جنوب غربی ایران و جنوب شرق عراق در نزدیکی خلیج فارس واقع شده است که به منطقه عملیاتی شلمچه معروف است. این محدوده در جنوب شرقی شهر مهم و استراتژیک بصره قرار گرفته و تقریبا نزدیکترین محور وصولی به این شهر به حساب می آید.

خاک منطقه عملیاتی مخصوصا از انتهای حاشیه اروند رود به طرف شمال(زید) از جنس خاک رس بوده؛ به طوری که در فصل بارندگی تردد روی این زمین ها فقط با اتکا به جاده ها میسر می شود. محدوده عملیاتی کربلای4از لحاظ پوشش گیاهی به طور کلی تحت پوشش نخلستان های وسیع قرار گرفته است. جزیره ام الرصاص نیز که در این عملیات مورد هجوم نیروهای اسلام قرار گرفت، کلا پوشیده از نخلستان ها می باشد.

عوارض مصنوعی در منطقه عملیاتی

خط اول: دژ مرزی عراق به ارتفاع و عرض سه متر با مواضع پیاده و تانک، خط اول عراق را تشکیل می داد. در حد فاصل کانال جنوب پنج ضلعی  و جاده شلمچه در پشت خط اول، دژهای هلالی شکل به شعاع تقریبی 2000متر و عرض 3 متر و ارتفاع 5 الی 6 متر مشاهده  می شد. بر روی این دژ کانال مواصلاتی در جهت تردد نیروها، مواضع پیاده  و سکوهای تانک ایجاد شده بود. دژهای مذکور پدافند سراسری برقرار کرده، تأمین جاده شلمچه را به عنوان تنها عقبه اصلی  منطقه به عهده داشت.

موانع و مواضع مصنوعی در خط اول دشمن، در منطقه شلمچه( همانند منطقه پنج ضلعی) دارای سیم خادارهای حلقوی،میادین مین و هشت پرهاو... بود. مواضع دشمن در این منطقه، در مقایسه با منطقه پنج ضلعی، از قوت و استحکام بیشتری برخوردار بود. برای مثال سیم خاردارهای مصنوعی این محور به 9 ردیف نیز می رسید و یا تله های منور در این محور نسبت به محور پنج ضلعی بیشتر بود.کثرت سنگرهای کمین دشمن و عمق میادین مین، به استحکام این خط در منطقه شلمچه افزوده بود.

مواضع هلالی شکل

در طول خطوط پدافندی منطقه شلمچه، آنچه در وهله اول جلب نظر می کرد، مواضع هلالی شکل در پشت این خطوط بود. این مواضع که حال نیم دایره داشت، باشعاع 200 متر و عرض 3 متر و ارتفاع 5 الی 6 متر، خط دفاعی محکمی را تشکیل می داد.

اهداف عملیات

اهداف عملیات کربلای4 را می توان شامل موارد ذیل دانست:

با طرح ریزی این عملیات و با بهره گیری از موقعیت برتر سیاسی- نظامی و افزایش فشار به حامیان جهانی و منظقه ای عراق شرایط را برای کسب پیروزی نظامی فراهم سازند.

انهدام نیروهای دشمن در منطقه عملیاتی غرب اروند.

عملیات کربلای4 برای پاسخگویی به شرارت هایدشمن در حمله به مناطق مسکونی انجام گرفته بود و به نظر می رسید حمله سراسری سرنوشت جنگ را رقم خواهد زد.

انهدام نیروهای دشمن و گرفتن مواضع حساس آنان که با استفاده از این مواضع بر روی دو شهر مقاوم آبادان و خرمشهر آتش می ریخت.

نزدیک شدن به شهر بصره و تأسیسات و بنادر و مراکز حساس این منطقه.

تصرف ابوالخصیب و محاصره نیروهای مستقر در شبه جزیره فاو و تهدید بصره از جنوب.

روند عملیات

پس از 10 ماه بسیج امکانات و مقدورات کشور و استفاده از تبلیغات گسترده و وسیع مبنی بر تعیین سرنوشت جمع در شرایطی که منابع صنعتی و اقتصادی و مراکز آب و برق کشور هدف بمباران شدید و گسترده دشمن قرار داشت، عملیات کربلای4 با همکاری4 قرارگاه به نام های نجف، قدس، کربلا و نوح آغاز شد.

البته استحکامات دفاعی دشمن در این منطقه باعث کند شدن روند عملیات گردید و مشکلات خاصی را در انجام عملیات به وجود آورد. علاوه بر خطوط پدافندی، مسئله دیگر وجود جزایر متعددی بود که از نظر نظامی اهمیت داشت. عراق با اتکا به این خطوط پدافندی و جزایر تصور می نمود که این منطقه غیر قابل نفوذ است. دشمن از همان شب عملیات با استفاده از مانورهای پیاپی و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض ( عقبه برخی از یگانها) و همچنین اجرای آتش موثر بر روی رودخانه اروند رود، عملا سازمان نیروهای غواص و موج دوم  و سوم را به هم زد. یکی از مناطق حساس عملیات جزیره ام الرصاص و نوک بوارین بود که به رغم کوشش های بسیاری که برای تصرف آن صورت گرفت به خاطر هوشیاری دشمن امکان ادامه درگیری از میان رفت.

 دشمن با تشکیل آتش تیربار روی آب به صورت ضربدری و با حجم زیاد، مانع عبور نیروها از تنگه ام الرصاص-بوارین شد. ضمنا دشمن بنا به حساسیتی که نسبت به جزیره ام الرصاص داشت در پدافند آن از 9 رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره می گرفت، به طوری که از خط عقب رانده می شد در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت مقاومت می کرد.

تلفات دشمن

تلفات دشمن در نتیجه این عملیات شامل موارد ذیل است:

تجهیزات منهدم شده دشمن: 3 فروند هواپیما، ده ها دستگاه تانک، 100 دستگاه خودروی سبک و سنگین و مقدار زیادی از ادوات و تجهیزات نظامی

یگان های منهدم شده دشمن: تیپ 604 و تیپ 2 پیاده از لشکر 15،تیپ های 111، 802 و 49 ، یک گروهان تانک، تیپ 47 پیاده و تعداد کشته و زخمی شدن دشمن:7000 نفر و تعداد اسرا 60 نفر

(مأخذ:جغرافیای عملیات ماندگار دفاع مقدس،پژوهش3، تألیف احمد پوراحمد به اهتمام حسن رسولی منفرد-تهران-صریر،1386)